Çocuğunuzun Hafızasını Nasıl Geliştirebilirsiniz?

Hafıza, yaşanılanları, öğrenilen her türlü şeyin uzun süreli olarak beyinde depolanarak istenildiği zaman geri çağırılmasıdır. İstenilen her şey hafızaya kaydedilebilir. Ancak hafızaya depolanan her bilgi, uzun süreli değildir. Kimi bilgiler beynin kısa süreli hafıza bölümüne yerleşip bir süre sonra unutulurken kimi bilgiler de uzun süreli bilgilerin olduğu hafıza bölümüne yerleşir ve kolay kolay unutulmaz.  

Bilgiler hafızada kalıcı yer alması için uzun süreli hafıza bölümüne geçirilmeli. Bunun için ilk önce bilgiler 4-5 dakika hafızada yer alacak olan kısa belleğe kaydedilir. Ardından yapılacak olan şifreleme, maddeleştirme gibi işlemlerden sonra uzun süre saklanacak olan hafızaya geçişi yapılır. Uzun süreli hafızaya geçişi sağlamak için bu işlemlerin yanı sıra hafızanın da güçlü olması gerekir.

Hafıza çok büyük bir beyin yeteneğidir. 3 ayrı aşamadan oluşan hafıza şu şekilde çalışır:

• Kodlama ve kaydetme: Alınan bilginin işlenmesi ve birleştirilmesi
• Depolama: Kodlanan bilginin sürekli bir kaydının oluşturulması
• Geri çağrılma veya hatırlama: Aktivite veya işlem sonucu oluşan ipucunun bilgiyi depodan geri çağırması veya hatırlatması

Bilim dünyası son 10 yıl içerisinde insan beyni ve hafıza ile ilgili ciddi araştırmalar ortaya koydu. Bu araştırmalar sonucunda insan beyninin ortalama 2.5 milyon GIGABAYTE hafızaya sahip olduğunu ortaya koymuştur. Yani bu 300 yıl boyunca bir harddiske film kaydetmekle eşdeğerdir. Peki, bu kadar büyük bir hafızaya sahipken neden bu kadar çok unutkanlık var? Bunun cevabı; hafızanın gelişmemiş olmasıdır.

Hafıza çocuğun bir yaşından itibaren oluşmaya başlıyor. Anne-babaların destekleriyle de gelişiyor. Bazı çocuklar hafıza konusunda sorun yaşamazken bazıları da ciddi sorunlar yaşıyor. Bunun için ebeveynlere ciddi görevler düşüyor. İşte yaş gruplarına göre çocukların hafızasını geliştirmek için yapılması gerekenler:

0-12 Aylık

Bebeklerin beyin gelişimi ilk 12 ay çok hızlıdır. Bu nedenle anne-babaların yapması gereken sürekli olarak göz teması kurmaktır çünkü bu dönemde bebekler ebeveynlerinin mutluluğunu, hüznünü, sevincini gözlerinden algılar. Böylece bebeğin de beyin fonksiyonları sürekli olarak gelişir.

12-18 Aylık

Bu dönem çocukların hafıza oluşum dönemidir. 12 aydan itibaren yavaş yavaş oluşan hafıza için oldukça dikkatli davranmak gerekir. Anne-babalar sürekli olarak pozitif şekilde yaklaşmalı çünkü bu aşamada göreceği her şeyi hafızası kaydedeceği için ne kadar pozitif yaklaşılırsa ileriki hayatında o kadar mutlu olacaktır. Ayrıca uzmanlar bu dönemde çocuğun temel ihtiyaçları karşılandıkça zihinsel becerilerinin gelişeceğini belirtiyor.

18-24 Aylık

Beyin fonksiyonlarının gelişmeye devam ettiği bu dönemde ebeveynlerin yapması gereken onları sürekli olarak dinlemek ve yapmak istediği şeylerde ters bir tepki göstermeden yardımcı olmaktır. Çocukların hafızası için bu dönemde resimli kitaplardan yararlanılmalı. Oradan hayvanları, bitkileri ve nesneleri göstererek hafızasını geliştirmesine yardımcı olmalıdır. Çocuğun gördüğü hayvanlar ve nesneler anlatılıp sesleri çıkarılmalı. Böylece gördüklerini rahatlıkla öğrenir ve ileri yaşlarında kullanmak için hafızasında depolar.

2-3 Yaş

Ebeveynlerin dikkat etmesi gereken şey kesinlikle ona bir şeyler anlatırken basit cümleler kurmasıdır. Aynı anda birçok komutu vermek de kafalarını karıştıracağı için her şey sırasıyla yapılmalıdır. Uzun uzun bir şeyler anlatmak onun için anlamsız olacağı için kızıldığı zaman da normal zaman da kısa cümlelerle iletişim kurulmalıdır.

3-4 Yaş

Bu dönemde çocukta daha somut şeyler görülür. Taklitler, hayal dünyaları ve birçok yeteneği gelişip gün yüzüne çıkmaya başlar. Ebeveynler bu dönemde kesinlikle onu hayal kurmaya teşvik etmeli. İstediği bir şeyi yapılmadığında “O olsaydı ne yapardın peki?” gibi onu hayal kurmaya sevk edecek cümleler kurmalısınız.

4 Yaş ve Üzeri

4 yaşından itibaren çocuklar aktif olarak hafızalarını kullanırlar. Bu dönemden sonra temelleri atılmış olan hafızayı geliştirmek için birtakım görevler ve sosyal aktiviteler yerine getirilmelidir. Öncelikle çocuklar için birazdan yapması ya da her gün yapması gereken küçük bir iş verebilirsiniz. Örneğin “Birazdan oyuncaklarını toplar mısın?” ya da “Artık büyüdün. Bundan sonra her gün yatağını sen toplayabilirsin” gibi cümlelerle unutmaması gereken işler verebilirsiniz. Bunun yanı sıra çocuğa eşleştirme tarzı hafıza geliştirici oyunlar oynatmalısınız. Görselliğe yönelik basit oyunlar çocukların her zaman hafızasını geliştirir. Hafızasının gelişimine devam etmesi için bu oyunlar onun için basitleştikten sonra bir kademe zorunu verin. Böylece hem severek hem de kademeli bir şekilde hafızası gelişecektir. Bu oyunlar diğer yandan çocukların problem çözme yeteneğini de kazandıracağı için son derece önemlidir. Çocukların hafızasını geliştirmek için oynaması gereken oyunlar şunlardır:

• Resimleri eşleştirme
• Sayıları eşleştirme
• Boyama
• Şekilleri yerleştirme
• Bulmacalar
• Zeka ve sayılar  

Çocuğun Hafızasının Gelişmesini Neler Etkiler?

Çocukların zekası ile hafızası aynı ölçüde gelişim göstermez. Çocuğunun zeki olduğunu düşünen aileler hafızasının da kuvvetli olacağı yanılgısına kapılmamalı. Aynı şekilde güçlü hafızaya sahip olması da zeki olacağı anlamına gelmez. Ancak her ikisinin aynı anda geliştiği çocuklar da vardır. Eğer anne-babalar çocuklarının zekasının ve hafızasının gelişmesini istiyorsa ona kesinlikle destek olmalıdır. Verecekleri destek sadece hafıza oyunları oynatmak ve doğru şekilde davranmak olmamalı. Çocukların hafızasının gelişmesini engelleyen en büyük etmen beslenmedir. Bu besinler başlıca şunlar:

• B grubu vitaminleri
• Süt ve süt ürünleri
• Yumurta
• Çinko
• Omega 3 yağ asitleri
• Tahıllar
• Kırmızı et
• Pekmez
• Ceviz
• Sebze ve Meyve

Bu yiyeceklerden alacağı vitamin ve mineraller sayesinde çocukların hafızası ciddi şekilde güçlenecektir. Bu güçlenme hafıza geliştirici etkinliklerle desteklenirse güçlü bir hafızaya sahip olacaktır.