Koreliler ve Türkler

İki Koguryeo elçisi, 1300 yıl önce bozkırların içinden geçti.

Acaba onlar “Yun Gaesomun” tarafından gönderilen gizli elçiler miydi?

Modern Özbekistan’da Alp Er Tunga (Afrasiyab) duvar resimleri üzerindeki Koguryeo elçileri figürlerinin bulunmasının arkasındaki gerçeklik neydi?

Yun Gaesomun elçilerini niçin Türklere göndermişti?

Türk’ün ne olduğunu biliyor musunuz? Türk, kuzeyli göçebe kabile Dolkwol ‘dur.

Dolkwol (Eski Türkler), eskiden Avrasya Bozkırları’nda göçebe imparatorluk kurmuş; batıya doğru göç ederek modern Türkiye’ye yerleşmiş, biz Korelilerle özellikle Koguryeo ile güçlü ilişkilere sahip bir kabiledir.

Bugün, Koguryeo ile Dolkwol (Eski Türkler)’ün 1300 yıllık sırrını çözeceğiz.

Modern Özbekistan’da bir şehir olan Semerkand, Kore’ye 5000 km uzak olmakla birlikte SSBC yönetimi altında kalmış nadir Orta Asya Kültürü’ne sahip bir yerdir.

Özbekistan’ın ikinci büyük şehri. 14. yüzyıl Orta Asya fatihi, Timur Han’ın soyudan gelen şehrin halkı sanayileşmeye hâlâ alışamamıştır.

Bir zamanlar İpek Yolu’nu ele geçirip görkemli şehirler inşa etmişlerdir.

Şehirdeki büyük camiler görkemli bir geçmişe sahip olduklarını göstermektedir.

Heyecan verici olan şey ise eski Kore’nin izlerinin bu şehirde bulunmasıdır.

Alp Er Tunga (Afrasiyab) Sarayı’nın Kalıntıları’nın bulunduğu alan 1965′ten beri 10 yıldır kazılmaktadır.

Semerkand Tarih Müzesi’nde sergilenen Afrasiyab duvar resimleri, müzedeki diğer kalıntılar arasında en önemlisidir. Resim 7. yüzyılın ortalarına dayanmakta olup ve iki Koreli elçinin betimlenmesi oldukça heyecanlandırıcıdır.

Duvar resmi üzerinde iki Koguryeo elçisinin bulunmasının gerçekliği nedir?

Kore, Özbekistan hükümetinin izniyle elde ettiği resmin bir kopyası (yapılmasından bu yana ilk kez keşfedilen) üzerindeki iki Kogoryeo elçisinin sırrını çözebilmek için önemli bir fırsat yakaladı.

Hayvan derisiyle giyinmiş insanlar, modern Tibet dağları bölgesinde yaşamaktadır. Onların arkalarında kılıç taşıyan, sarı kıyafetli ve kuş tüyü şapkalı iki figür Koreli elçilerdir.

İlk kanıt, Koguryeo halkı olduklarını taşıdıkları kılıçlardan göstermektedir. Sapları halka şeklinde dekore edilmiş kılıçlar “Hwandudaedo” adını verdiğimiz tipik kılıçlardandır.

Açık kahverengi ten rengi ve epey düşük burunlar diğer kanıtlardır.

En önemli belirgin kanıt ise giydikleri kuş tüyüyle süslenmiş şapkalarıdır. Bu tür Kore şapkaları 2 kuş tüyüyle süslenmiş ve “Jowukwan” olarak adlandırılmıştır.

Modern Çin‘in Gansu eyaletindeki Donghwang Mağaraları’nın 220.’sinin duvarında İpek Yolu Sanatı’nın örnekleri ile Koguryeo elçileri, kuş tüyü şapkalarıyla çok iyi bir şekilde betimlenmiştir.

Tarihi kayıtlara göre, Jowukwan (kuş tüyü şapkalar), Koguryeo elçisinin bir sembolüdür.

Kore Bilim ve Teknoloji Enstitüsü’nde Afrasiyab resminin kopyası üzerinde restorasyon çalışması için Ortadoğu Asya’dan uzmanlar bir araya geldi.

1300 yıl önce, iki Koguryeo elçisi, Orta Asya steplerinden ve çöllerinden geçerek, Koguryeo’dan 5000 km uzaklıktaki Semerkand’a geldiler.

7. yüzyılın ortalarında Semerkand Kralı’nı (650~655) övmek için Afrasiyab Sarayı’nda duvar resmi yapılmıştı. Yapının en anlamlı bölümü ise iki Koguryeo elçisinin saray duvarının ortasına resmedilmiş olmasıydı.

1300 yaşındaki görkemli duvar resminin yeniden canlanışı; Afrasiyab Duvar Resmi Restorasyonu.

O günlerde insanlar, Doğu ve Batı arasında ticaret yapmakta ve birçok diplomatik ilişki içinde bulunmaktaydılar. Her milletten elçiler (Afganistan, Taşkent, Tang vb.), Semerkand Kralı ve Batı Göktürk Kağanlığı’na hediyeler getiriyorlardı. Görevlerini yerine getirmek için burada bulunuyorlardı. Koguryeo elçileri de kendi diplomatik amaçları için buradaydılar.

Orta Asya Tarihi Uzmanı Prof. Kwon Youngpil, duvar resimleri üzerinde uzun bir süre çalışmış ve elçilerin Yun Gaesomun tarafından gönderildiğini iddia etmişti.

Elçiler, 645-650 arasında muhtemelen Yun Gaesomun tarafından dünyanın durumunu görmek için gönderildi.

Chiwoo figürünü görebiliyor musunuz? Bu, Çinlilerle hiçbir ilişki içinde olmayan kuzeydoğu Asyalılar’ın Chiwoo’ya (Çin’deki etnik azınlıkların atası olarak Çin yönetimince çarpıtılmış) ibadet ettiğini gösteriyor olmalıydı.

Gerçekten Yun Gaesomun tarafından mı gönderilmişlerdi?

Hangi görevi tamamlamak için oradalardı? Niçin Batı Göktürk Han’ı duvar resmi üzerindeydi?

640-660 yılları arasında resmedildiği tahmin edilmektedir. O dönemde Tang, Çin’i fethetmiş ve çevresindeki göçebe kabileler üzerinde hakimiyet kurmuştu. Koguryeo’da Yun Gaesomun gerçek gücünü elinde tutuyordu.

Yun Gaesomun diktatör ve kusursuz bir ordu komutanı olarak biliniyordu. O halde, hangi işe koyulmuştu?

642′de Koguryeo, Taewang Youngryu yönetimi altındaydı.

Yun Gaesomun bir darbe yaparak Taewang Youngryu ile 100 adamını öldürüp iktidarı ele geçirmiştir.

Kayıtlara göre Yun Gaesomun, Youngryu’nun bedenini parçalara bölerek çukura gömmüştür. Bundan sonra Bojang’ın tahta geçmesine yardım ederek kendisini Dae-Mangniji (Ulu Başbakan) yapmıştır. Bütün bunları niçin yapmıştır?

Yun Gaesomun’un askeri darbesi, Koguryeo’da katı bir politika ile ılımlı politikayı savunanlar arasındaki bir savaştı. Tang’ın kuzeydoğuya doğru genişlemesine karşı bir hareket olarak güçlü görünmüştü.

Youngryu, Tang yönetiminin başlangıcında onlara karşı ılımlı bir politika izliyordu. Koguryeo’ya karşı tavizkar bir politika da uygulamışlardı. Tang’ın kurucusu Yi Yeon, Koguryeo ile Sui arasındaki savaşın esirlerini değiştirmeyi teklif etmişti. Teklifine karşı Koguryeo, 10,000 Tang esirini serbest bırakmıştı.

Ancak Koguryeo ile Tang arasındaki dostane ilişki çok uzun sürmedi. Tang’ın ikinci imparatoru Yi Semin, içeride politik istikrarı sağlamış, Koguryeo ile kuzeyli göçebe kabilelere büyük bir saldırıya hazırlanıyordu.

630′da Yi Semin, kuzey topraklarının hakimi Batı Göktürk Hanı Nili Kağan’ı esir almıştı.

Kuzeyli göçebe kabileler Tang’ın egemenliğindeydi, Koguryeo Tang’a karşı güçlü müttefikini kaybetmişti.

Ancak, Koguryeo hükümdarı Youngryu, Batı Göktürk Hanı Nili Kağan’ın esaretini kutlamak için Tang’a Koguryeo’nun bitmiş bir haritasını takdim ediyordu.

641′de Tang, Jipangnanjung Jin Daeduk’ı Koguryeo’ya bir elçi olarak gönderdi.

Jipangnanjung, askeri haritaları kontrol altında tutan bir dış işleri görevlisiydi.

Koguryeo’da elçi olarak bulunduğu sırada tüm ülkeyi geziyordu. Bu, Koguryeo’nun askeri haritasını çıkarması açısından çok önemli olmalıydı.

Youngryu ve ılımlı politikacılar, Koguryeo ile Tang arasında olası bir savaş şansını azaltmak için elçiyi içtenlikle karşılamışlardı. Ancak bu durum, Koguryeo halkı arasında ve ılımlılar ile Tang’a karşı olan sert politikacılar arasında bir uyuşmazlığa neden olmuştu.

635′te Tang, kuzeydoğudaki Toykon (Tuyuhun) kabilesini yok ederek 640′ta da Karahoca’yı fethetti ve böylece Koguryeo, bütün müttefiklerini kaybetmiş oldu.

Taewang Youngryu’nun Tang ile dostça ve ahenk içinde ilişki kurulması amacına karşı Tang’ın genişlemesi dünyayı savaşa götürüyordu.

Yun Gaesomun, dünya düzenini değiştiren anlayışından dolayı Youngryu’yu öldürmeye karar vermişti.

En sonunda Yun Gaesomun, yönetimi ele geçirdi ve Tang’ın ikinci imparatoru Yi Semin ile başa baş gidecek uzun süreli bir rekabetin başında yer alıyordu.

Çin efsanesi ve Çin operası, Yun Gaesomun’u Yi Semin’in modern Çin’in topraklarının içlerine kadar kovalayan ve hayatını tehdit eden birisi olarak tasvir etmiştir.

Yi Semin, Çin’de en büyük imparator olarak kendisine hayranlık duyuluyordu ve Yun Gaseomun bu adama gözdağı veriyordu. Birbirlerine karşı en kötü düşmanlar olarak birisinin diğerini öldürmesi gerektiğini düşünüyorlardı.

Modern Çin’in Yanchang Eyaleti’nde (Yangzi Nehri’nin kuzeyi) Baota’daki Monglong kulesi, Tang döneminde bir su kuyusunun üstünde inşa edilmiştir.

Kuyu bugün kapatılmıştır.

Efsaneye göre, Yun Gaesomun tarafından kovalanan Tang’ın ikinci imparatoru Yi Semin, bu kuyu içine saklanmıştır. Kuyu içinde ne şekilde saklandığı belirsizdir. Yun Gaesomun, onu göremediği için Tang hükümdarı Yi Semin hayatta kalmıştır.

Yun Gaesomun kuzeydoğudan Tang’a baskın yapmıştır. Tang hükümdarı Yi Semin’in peşine düşerek buraya kadar kovalamış ve Yi Semin bu kuyuda saklanmıştır. İç duvarda örümcek ağları olduğu için Yun Gaesomun, Yi Semin’in saklandığını sanmamıştır ve oradan ayrılarak Yi Semin hayatta kalabilmiştir. Daha sonra kuyunun üstüne kule inşa edilerek “Belirsiz Kule” adını almıştır.

Yazılı bir kayıt olmamasına rağmen bölgedeki insanlar Yun Gaesomun’un Yi Semin’i Yangzi Nehri’nin kuzeyine kadar kovaladığına inanmaktadırlar.

Çinli opera sanatçıları bir gösteri için hazırlanıyorlar. Bu Çinli Opera Grubu, 1937′de kurulmuş ve her yıl yüzlerce performans sergilemektedirler.

Sanatçılar bugün Yun Gaesomun ile Yi Semin’in ortaya çıktığı yer olan Salsamun’da gösteri yapmaktadırlar.

Gösteride Yun Gaesomun, Gaesomun adında bir Liao generali olarak görünmektedir. Çin gösterisinde, sert yüzlü Gaesomun Tang’ı istila etmiş ve Yi Semin’i bir sarayın içine girmeye zorlamıştır.

Yun Gaesomun tarafından kaleye hapsedilen Yi Semin Tang generalinden yardım istemiştir. Tang generali Gaesomun’u öldürerek Yi Semin’i kurtarmıştır.

Gösteride Yun Gaesomun, Liao generali olarak anlatılmıştır. Ayrıca Tang’ın ilk kez Koguryeo’yu istila etmesi, Koguryeo ve Tang arasındaki savaşın niyetini örtbas etmek gibi bazı tarihi olaylar değiştirilmiştir.

Tang dönemi boyunca, burada sık sık doğudan gelen saldırlar vardı. İstilacılar savaşa neden oldular. Bu yüzden gösteride Yi Semin’i, Tang generalini adil birisi ve Yun Gaesomun’u da kötü bir adam olarak tasvir ettik.

Yun Gaesomun, gösteride olumsuz bir karakter şeklinde tasvir edildiyse de, Yi Semin’in hayatını tehdit eden, belleklerde Çinli olmayan mükemmel bir savaşçı olarak hafızalara kazınmıştır.

Liao askeri savaşçısı Yun Gaesomun güçlü ve mükemmel bir savaşçıdır. Bu yüzden onu gösteride görkemli bir makyaj ve kıyafetle anlattık. Bu onun mükemmelliğini simgelemektedir.

Gösteride Yi Semin, Yun Gaesomun tarafından asla yenilgiye uğratılmamış fakat hâlâ kovalanan birisidir.

Tang’ın kurucusu Yi Yeon’un ikinci oğlu Yi Semin, babası tarafından varis olarak atanmayınca bütün kardeşlerini ve yeğenlerini öldürerek tahta geçmiştir.

Yi Semin, çevresindeki göçebe kabilelere boyun eğdirdikten sonra Ga-Han ünvanını almıştır.

Ga-Han ünvanıYi Semin’in Tang ve göçebe milletlerin lideri olduğu anlamına gelmektedir.

Yun Gaseomun, buna rağmen Yi Semin tarafından sarsılamamıştır.

Tarihi kayıtlara göre, hizmetlisinin sırtına basarak atından inmiştir.

Kibirli ve acımasız biri olarak gösterilen Yun Gaesomun; Koreli bilgin Shin Chaeho (1880-1936) tarafından Kore tarihinin en büyük kahramanı olarak sayılmıştır.

Yi Semin, Yun Gaesomun’un 640′taki askeri darbesini Koguryeo’yu istila etmek için güzel bir bahane olarak kullanmıştır. Tang’ın ikinci imparatoru Yi Semin, Yun Gaesomun’un kendi imparatorunu etik olmayan bir şekilde öldürerek orduyu ayaklandırdığını iddia edip Koguryeo’ya saldırmıştır.

Yi Semin’in Koguryeo’yu istila etmeyi haklı göstermesi bahanesiyle Koguryeo’nun istilasını örtbas etmiştir. Tüm kardeşlerini ve yeğenlerini öldürerek imparator olması etik davranmadığını göstermektedir.

Yun Gaesomun’un ortaya çıkmasından önce de Tang’ın kuzeye ve doğru genişleme politikasıyla Koguryeo’nun bu istilayı durdurma ihtiyacından dolayı Koguryeo ve Tang arasında bir savaş bekleniyordu. Koguryeo ve Tang arasındaki bu savaş, o zamanlar dünyanın durumu göz önüne alındığında kaçınılmazdı.

Saray erkânının itirazlarına karşın Yi Semin, Koguryeo’ya karşı bir savaşın hazırlığındaydı.

Yun Gaesomun’un iktidara gelmesinden hemen sonra Silla’dan Kim Chunchu’nun savaş bulutları altında Koguryeo’yu ziyaret etmesi Doğu Asya ulusları arasında ciddi diplomatik savaş başlatmıştır.

Kim Chunchu’nun görevi Koguryeo ile askeri bir anlaşma oluşturmaktı.

O zamanlar Baekje Prensi Yuija, Silla’nın Daeya şehrine saldırarak Kim Chunchu’nun kızını ve eşini öldürmüştür.

Baekje’nin Silla üzerine gerçekleştirdiği saldırılar devam ederken Silla güvenliğini korumak için Koguryeo’nun yardımını istemiştir. Silla’nın teklifi nasıl olduysa reddedilmiş ve Kim Chunchu, Yun Gaesomun tarafından esir alınmıştır.

Koguryeo’nun Silla’nın askeri ittifakını reddetmesi Koguryeo ile Silla arasında kaçınılmaz bir savaşa neden oldu. Aksine Koguryeo ve Baekje arasında iyi ilişkiler devam ediyordu.

Ayrıca Koguryeo, Tang’a ile savaşmak için kuzeydeki göçebe kabilelerinden Dolkwol (Eski Türkler), Seoryunta ve diğer göçebe kabilelerden yeni müttefikler edinmeye çalışıyordu.

Kuzeyli göçebe kabileler Tang’a gerçek bir tehdit oluşturuyordu. Tang ordusunun kontrolünde olmasına rağmen fethedilmemiş şekilde kalıyorlardı.

Özellikle Dolkwol (Eski Türkler)’ün bir kolu olan Seoryunta, Koguryeo’nun en önemli müttefikiydi. Yun Gaesomun, hediyeler vermek ve askeri anlaşma teklifini iletmek üzere iki elçiyi Seoryunta kabilesine gönderdi.

Üç ulus: Tang, Koguryeo’ya karşı bir savaş hazırlığı içinde; Koguryeo kuzeydeki göçebe kabilelerden müttefikler edinmeye çalışmakta; kuzeyli göçebe kabileler de Koguryeo ve Tang arasındaki durumu gözlemekteydi. Bu karışık durum Doğu Asya’yı sarsacaktı.

645′te ilk Koguryeo-Tang savaşının dönemde dünya tarihine bakıldığında Koguryeo, Tang ve Dolkwol (Eski Türkler) tarafından yönetilen kuzeyli göçebe kabileler dünya durumunu kontrol eden en önemli uluslardı.

Özellikle kuzeyli göçebe kabileler Koguryeo ve Tang arasında karşılaşmayı yakından izliyorlardı. Koguryeo-Tang savaşı ikisi arasındaki basit bir savaştan çok dünyaya egemen olma anlamı taşıyan bir olaydı.

Bu kaçınılmaz karşılaşma heyecanlı savaş ve diploması olayıydı.

Savaşta Koguryeo, Sui’nin yok etmekte başarısız olduğu Liaodong (Yodong) şehrini kaybetti.

Liaodong (Yodong) şehrinin yıkılışıyla yaklaşık 10,000 Koguryeo askeri öldürüldü ve büyük miktarda erzak çalındı.

Çin’i fetheden diğer milletler arasında Tang en güçlü orduya, en büyük askeri stratejistlere, en yetenekli generallere, iyi eğitimli ve deneyimli askerlere ve 1000 yıl sonrasına öncülük eden yeni bir savaş sanatına sahipti.

Koguryeo-Tang savaşının olduğu yerde Kore’nin, tarihinde en güçlü düşmana karşı savaştığı söylenebilir.

Tang askerleri, Koguryeo’nun başkenti Pyungyang’a gözdağı vermek için Ansi şehrine doğru ilerliyordu.

Koguryeo’daki Ansi şehrinde Yun Gaesomun, Koguryeo’nun kaderi üzerine Yi Semin ile bir savaşa girdi.

Tang, Ansi şehrinde beklenmedik şekilde dezavantajlı durumda olan Koguryeo’ya karşı ağır bir biçimde saldırıyordu.

Ansi’deki Koguryeo askerleri Tang’a karşı umutsuzca savaşıp düşman saldırılarını engellemişti.

Yi Semin’in Ansi şehrinin dışında kale duvarlarından daha yüksek topraktan bir tepe inşa ettirmesi gittikçe tedirginliğe neden oluyordu. Askerlerin yüzbinlercesinin 60 günde inşa ettiği tepe, şehre yukarıdan saldırma imkanı veriyordu.

Ancak Tang ordusunun inşa ettiği tepe Koguryeo tarafından teslim alındı.

Bu arada Yun Gaesomun, diplomatik strateji bulmaya çalışarak zaman kazanıyordu ve Tang ile göçebe kabileler arasındaki sınırda bulunan “Seryunta kabilesi”ne Tang’a karşı saldırıları teşvik etmek için elçiler gönderdi.

Tang, ülke merkezinin savunmasını zayıflatmak için Koguryeo’ya askeri sefer yapmaya devam etti. Seryunta kabilesinin süvarileri Tang’a saldırdı.

Seryunta askerlerinin Ordos’tan geçerek Tang’ın başkenti Xian içlerine kadar gittiği ve Koguryeo ile savaşa odaklanan Tang savunmasına ölümcül bir darbe indirdiği güçlü bir ihtimaldir.

Yi Semin, Ansi Şehri’ni yok edemediği için askerlerini geri çekmiş ve Seryunta’nın faaliyetinden rahatsız olmuştur.

Yotaek adında bir bataklıktan geçerek eve dönüş yolu yapmışlardır fakat bataklıktan geçerken 10 attan 8′i ölmüştür.

Tang kuvvetleri Koguryeo tarafından bekletilerek Seryunta’ya Tang’a karşı galip geleceği güveni verildi ve Seryunta Tang’a saldırdı. Aslında Koguryeo ile Seryunta birbirlerinden faydalanmışlardı. Koguryeo, Seryunta’yı Tang’a karşı saldırmaya ve onları tehdit etmesi için kışkırttı.

Koguryeo’nun temel diplomatik stratejisi, müttefiki göçebe kabilelerle Tang’ı dört bir yandan sarmaktı. Böylece Yun Gaesomun ulusunu Tang’la yapılacak bir savaştan koruyabilecekti.

Savaştan 4 yıl sonra Tang, Koguryeo tarafından yenilgiye uğratıldı ve 649′da Yi Semin öldü.

Samguk Sagi’deki kayıtlara göre Yi Semin’in amacı “Koguryeo’ya tekrar saldırı yapmamaktı”. Fakat Tang’ın Koguryeo’ya saldırıları devam etti.

Kuzeyli göçebe kabileler Koguryeo-Tang savaşında çok önemli rol oynayarak Koguryeo ile ittifak olmuşlar ve Tang’ı bozguna uğratmışlardır.

Tang, Yun Gaesomun ile ilişkilerini güçlendiren Dolkwol (Eski Türkler)’ün de dahil olduğu kuzeyli göçebe kabileler ile Koguryeo’nun ittifakını dağıtmakta çaresizliğe kapılmıştı.

O halde Koguryeo ile göçebe kabileler arasında yakın bağlar ne zaman başladı?

2002 Dünya Kupası Bronz madalya maçı Türkiye ve Kore arasında oynanmış ve her iki takımın oyuncuları birbirlerini alkışlayarak kardeşliklerini kutlamışlardır.

İki ülkenin sevecen ilişkilerinin 1950′deki Kore Savaşı’nda Kore yarımadasına gelen Türk askerlerinin Güney Kore için savaştığından başladığı yanlış bir anlamadır. Ancak ikisi arasındaki kardeşlik savaştan çok uzun zaman önce başlamıştır.

“Türkiye” ülke adı, “Türk” isminden kaynaklanmaktadır.

Türkler, 6. yüzyılın ortalarından 8. yüzyılın ortalarına kadar geniş Asya steplerinde güçlü bir imparatorluk kurmuşlardır.

Çin geleneksel kukla oyunu sayesinde Eski Türkler’in (Dolkwol) geçmişte geniş bir göçebe imparatorluk kurduklarını anlayabiliriz.

-Siz kimsiniz? Sizi buraya hangi rüzgar attı?

-Biz Doğu Romalı elçiler olarak kralınızın huzuruna çıkmak isteriz.

Eski Türk imparatorluğu güçlü bir imparatorluktu ve Doğu Roma imparatorluğu Eski Türkler ile dostane bir ilişki içinde olmak istiyordu.

Saray renkli ipek halılar ve gümüş hayvan eserleriyle dekore edilmişti. Türk Hanı altın bir fincan kullanıyordu ve Doğu Roma imparatorluğu elçileri han tarafından mahcup ediliyordu.

Orta Asya’nın kuzeyinde üstün yeteneğe sahip olan Eski Türkler (Dolkwol), her zaman Tang hanedanlığıyla İpek Yolu ticaretini kontrol etmek için yarışıyordu.

Koguryeo da eski Türklerle savaşmış; fakat Koguryeo’nun esas diplomatik stratejisi kuzeyli kabilelerle müttefik olup Tang hanedanlığını zaptetmekti.

Bugün Moğolistan’da Orhun Nehri’nin kıyısında Koguryeo ile eski Türk kabilesi arasında yakın bir ilişkiyi kanıtlayan eski bir delil bulunmaktadır. Bu eski taş anıt, eski Türkler döneminde dikilmiştir.

6. yüzyılın ortalarında Asyalı ulusların birbirleriyle olan ilişkileri göstermesi açısından değerli bir kayıt olan bu anıtta ölen Türk Hanı Kül Tigin (Tomun)’in anısına başsağlığı dileyen ulusların adlarından bahsedilmektedir.

Koguryeo anıtta Vikli olarak ortaya çıkmaktadır. Koguryeo eski Türklerle yakın bir ilişkiye sahipti ve başsağlığı dilemek için elçiler göndermişti.

Eski Türkler ve batıda diğer Asyalı uluslarla olan yakın ilişkiler Koguryeo mezar resimleri sayesinde ortaya çıkmaktadır: daha kalkık buruna sahip uluslar “Gobiin” olarak adlandırılmaktaydı.

Ayrıca dönerek yapılan dans gösterisi eski Türkler ve Koguryeo arasında canlı bir kültürel değişim olduğunu göstermektedir.